Być może niejednokrotnie zastanawialiście się czym jest wada zgryzu?! Wiem z doświadczenia, że pacjenci nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, że mają wadę zgryzu, gdyż na pierwszy rzut oka ich zęby wydają się proste. Dlatego dziś opisuję w uproszczeniu wady zgryzu, które możecie zaobserwować u siebie lub swojego dziecka. Wada zgryzu jest zaburzeniem w budowie i w czynnościach narządów jamy ustnej. Zaburzenie może być ograniczone tylko do zębów lub łuków zębowych i ich wzajemnych relacji. Zauważymy wtedy najczęściej krzywe zęby, zęby wyrastające poza łukiem zębowym lub łuki zębowe są niedopasowane do siebie. Jeśli nieprawidłowy układ łuków zębowych jest powiązany z nieprawidłowościami w budowie kości szczęk, w rysach twarzy może być widoczna asymetria i cofnięcie lub wysunięcie bródki, albo górnego piętra twarzy. Wady zgryzu można podzielić ze względu na kierunek przestrzenny, w którym się rozwijają: poprzeczne, pionowe (góra-dół) lub pośrodkowe (przednio-tylne). Rozpatrując je w ten sposób wyróżniamy: WADY POPRZECZNE Zgryz krzyżowy – to wada zgryzu objawiająca się tym, że którykolwiek z zębów dolnych nachodzi na zewnętrzną część zębów górnych, czyli odwrotnie niż być powinno. Występuje wtedy, gdy szczęka górna jest za wąska w stosunku do żuchwy. Zgryz krzyżowy może być częściowy boczny (wtedy tylko zęby dolne boczne nachodzą na boczne górne) jednostronny lub obustronny, częściowy przedni (zęby tylko dolne przednie nachodzą na przednie górne) lub całkowity (charakteryzuje się zachodzeniem połowy łuku zębowego dolnego na górny). Zgryzy krzyżowe mogą manifestować się asymetrią w twarzy, czyli tzw. krzywą bródką. Zgryz krzyżowy przedni Zgryz krzyżowy boczny Zgryz przewieszony – występuje wtedy, gdy szczęka górna jest za szeroka w stosunku do dolnej. Dotyczy zębów bocznych górnych, które całkowicie, a więc za bardzo, nachodzą na zęby boczne dolne. Zgryz powstaje na skutek poszerzenia górnego łuku zębowego lub zwężenia dolnego, albo występowania obu tych objawów równocześnie. W praktyce najczęściej spotyka się zgryz przewieszony w obrębie jednego zęba. WADY PRZEDNIO-TYLNE Tyłozgryz – jest to wada, w której dolny łuk zębowy jest za bardzo cofnięty w stosunku do łuku zębowego górnego. Zęby górne znajdują więc się znacznie przed zębami dolnymi i oba łuki może rozdzielać przerwa lub jeśli przerwy nie ma, wtedy siekacze górne są przechylone. Wada ta może wynikać ze zbyt doprzednio ustawionego łuku zębowego górnego, lub zbyt dotylnie ustawionego łuku zębowego dolnego, co w praktyce występuje częściej. W rysach twarzy wada ta objawia się cofnięciem bródki i wywinięciem wargi dolnej. W grę mogą wchodzić też tzw. zaburzenia szkieletowe, czyli zbyt rozbudowana kość szczęki lub kość żuchwy nie dość dobrze rozwinięta, które często mają podłoże dziedziczne. Tyłozgryz Przodozgryz – to wada odwrotna do tyłozgryzu. Jest to zgryz, w którym dolny łuk zębowy (żuchwa) jest za bardzo wysunięty do przodu w stosunku do łuku górnego. Przy tej wadzie jest bardziej zaznaczona i wysunięta broda oraz warga dolna. Często wiąże się z wadą wymowy. Szczególnym rodzajem wady z grupy doprzednich wad jest progenia- czyli zbyt mocno rozbudowana żuchwa, wada ta występuje rodzinnie. Przodozgryz WADY PIONOWE GÓRA-DÓŁ Zgryz otwarty – zgryz, w którym między zębami górnymi, a dolnymi możemy dostrzec prześwit, czyli zęby górne nie dotykają zębów dolnych. W zależności od nasilenia, wada w rysach twarzy objawia się tym, że dolna część twarzy jest najczęściej wypukła i długa tzw. „long face”. Usta są zbyt wypchnięte albo stale uchylone lub mocno napięte, gdy pacjent stara się je połączyć . Zgryz otwarty Zgryz głęboki – zgryz, w którym zęby górne zakrywają zęby dolne powyżej normy, np. w odcinku przednim zęby górne zakrywają powyżej 2/3 wysokości zębów dolnych. W rysach twarzy objawia się tym, że dolna 1/3 twarzy jest skrócona w wymiarze pionowym, a nad bródką występuje głębokie, poprzeczne wcięcie tzw. pogłebiona bruzda wargowo-bródkowa. Zgryz głęboki Niezależnie od wad wymienionych powyżej możemy wyróżnić tzw. NIEPRAWIDŁOWOŚCI ZĘBOWE: Stłoczenia – zgryz, w którym z powodu braku miejsca zęby są obrócone lub położone na zewnątrz lub do wewnątrz w stosunku do innych zębów, czyli popularnie opisywane przez pacjentów jako krzywe zęby. Stłoczenia zębowe Szparowatość – zgryz, w którym z powodu nadmiaru miejsca zęby są tak położone, że nie stykają się ze sobą, a między nimi znajdują się widoczne „szpary”. Wada ta często występuje rodzinnie. Szparowatość Konsekwencje wad zgryzu Wszystkie z wymienionych wad zgryzu klasyfikują się do leczenia ortodontycznego. Oczywiście sukces leczenia często jest uzależniony od stopnia nasilenia wady i tego, na jakim etapie rozwoju znajduje się pacjent. O wiele łatwiej bowiem leczy się wady zgryzu u dzieci i młodzieży niż u dorosłych. W przypadku cięższych wad szczękowo-twarzowych (tzw. gnatycznych) często niezbędna jest współpraca z chirurgiem, ale leczenie ortodontyczne nadal odgrywa bardzo ważną rolę i jest częścią terapii. Chciałabym też zaznaczyć, że wada zgryzu to nie tylko kwestia estetyki uśmiechu, ale także zdrowia jamy ustnej. Wśród konsekwencji nieleczonej wady zgryzu można wymienić chociażby choroby przyzębia i dziąseł oraz próchnicę zębów. Jeżeli zęby są stłoczone dużo trudniej jest nam zadbać o ich odpowiednią higienę. Na powierzchniach stycznych zębów tworzy się próchnica, która jest często niewidoczna gołym okiem i atakuje najczęściej dwa sąsiadujące zęby. Niezrównoważona okluzja może powodować starcia zębów i odsłanianie się szyjek zębowych. Ponadto niejednokrotnie przy wadach zgryzu dochodzi do zaburzenia funkcji stawów skroniowo-żuchwowych i mięśni, które mogą objawiać się bólami zębów, twarzy, głowy, karku lub okolicy ucha, szumami usznymi, ograniczeniem możliwości otwierania ust, bólem podczas żucia twardych pokarmów, nadmiernym zaciskaniem zębów czy zawrotami głowy.

Wiadomo, że tkanki miękkie twarzy i cały jego wygląd bezpośrednio zależy od ukształtowania kości czaszki, a prawidłowa relacja szczeki w stosunku do żuchwy odgrywa nie ostatnią rolę. Łatwo założyć, że mianowicie wady zgryzu mogą powodować niepożądany wygląd, na przykład: masywną żuchwę, zapadnięte policzki bądź cienkie usta. Ponadto nieprawidłowe ustawienie

zgryz krzyżowy boczny u dorosłych